Trường: ......................

Tổ/ nhóm: ......................

Họ và tên giáo viên: Dạy học trực tuyến

Điện thoại: 0962095686

Email:

Bài 2.

(Thời gian thực hiện: 01 tiết)

I. Mục tiêu

1. Về kiến thức: Đặc điểm của truyện cổ tích; Chi tiết kì ảo; nhân vật mang lốt Sọ Dừa; Chủ đề của truyện Sọ Dừa.

2. Về năng lực

- Nhận biết và chỉ ra được một số đặc điểm của truyện cổ tích: cốt truyện, nhân vật, lời người kể chuyện và lời nhân vật; Tóm tắt được truyện Sọ Dừa.

- Chỉ ra và phân tích được các chi tiết kì ảo, một số đặc điểm tiêu biểu của nhân vật mang lốt Sọ Dừa.

- Xác định được chủ đề, ý nghĩa của truyện Sọ Dừa.

- Vận dụng được kiến thức, kĩ năng đã học để thực hiện một số nhiệm vụ trong thực tiễn.

3. Về phẩm chất: Trân trọng giá trị đích thực của con người, có niềm tin vào chân lí cái thiện thắng cái ác, không đồng tình với cái ác, cái ác cái xấu.

II. Thiết bị dạy học và học liệu

*- HS ***sử dụng tài khoản Microsoft Teams hoặc một số phần mềm khác được nhà trường cung cấp.

- SGK Ngữ văn 6 (Chân trời sáng tạo)

III. Tiến trình dạy học

1. Hoạt động 1: Mở đầu (thực hiện ở nhà, trước giờ học)

a) Mục tiêu

: HS xác định được một số đặc điểm của truyện cổ tích, và bước đầu HS chỉ ra được ngôi kể, tóm tắt được truyện Sọ Dừa; tìm được một số chi tiết thể hiện sự ra đời kì lạ, tài năng và phẩm chất của Sọ Dừa, từ đó đưa ra được nhận xét của bản thân.

b) Tổ chức thực hiện

#1: GV giao cho HS các nhiệm vụ như mục Nội dung và yêu cầu HS nộp lại sản phẩm chậm nhất vào buổi tối trước giờ học.

#2: HS thực hiện nhiệm vụ ở nhà. GV theo dõi từ xa, hỏi thăm quá trình làm bài có gì khó khăn để kịp thời hỗ trợ.

#3: HS nộp bài thông qua hệ thống quản lí học tập. GV theo dõi, hỗ trợ những HS gặp khó khăn do vấn đề kĩ thuật.

GV xem xét sản phẩm của HS, phát hiện, chọn ra những bài có kết quả khác nhau và những tình huống cần đưa ra thảo luận trước lớp.

b) Nội dung

: Thực hiện các nhiệm vụ sau vào vở ghi:

1. Đọc phần “Tri thức đọc hiểu” về thể loại truyện cổ tích, tr.37, 38 trong SGK và hoàn thiện phiếu bài tập sau:

Cốt truyện Nhân vật Chủ đề Đề tài Người kể chuyện Lời kể người kể chuyện Yếu tố hoang đường, kì ảo

2. Đọc văn bản Sọ Dừa và xác định: ngôi kể, tóm tắt lại văn bản trong khoảng 5-7 câu.

3. Hoàn thành phiếu bài tập sau về nhân vật Sọ Dừa.

Các chi tiết về sự ra đời
của Sọ Dừa
Các chi tiết thể hiện tài năng và phẩm chất của Sọ Dừa
Nhận xét của em Nhận xét của em

c) Sản phẩm

: 1.

Cốt truyện Nhân vật Chủ đề Đề tài Người kể chuyện Lời kể người kể chuyện Yếu tố hoang đường, kì ảo
Thường có yếu tố hoang đường, kết thúc có hậu, kể theo trình tự thời gian Nhân vật bất hạnh, nhân vật dũng sĩ thông minh,… Ước mơ về một xã hội công bằng, thiện thắng ác Hiện tượng đời sống được miêu tả trong văn bản

Ngôi thứ nhất, xưng “tôi”

Ngôi thứ ba giấu mình.

Thường là ngôi thứ ba

Dùng lời kể để thuật lại sự việc Có yếu tố kì ảo, hoang đường

2/

- Ngôi kể: ngôi thứ ba – ngôi kể giấu mình

- Tóm tắt: Truyện kể về nhân vật Sọ Dừa – cậu bé được sinh ra với hình dáng kì lạ nhưng có nhiều tài năng. Sau khi lấy cô Út nhà phú ông, Sọ Dừa trở về hình dáng tuấn tú và thi đỗ trạng nguyên. Trong thời gian Sọ Dừa đi sứ thì cô Út bị hai chị hãm hại. Cuối cùng, cô Út vượt qua hoạn nạn, hai vợ chồng được đoàn tụ và sống hạnh phúc với nhau.

3/

Các chi tiết về sự ra đời của Sọ Dừa Các chi tiết thể hiện tài năng và phẩm chất của Sọ Dừa

- Mẹ Sọ Dừa vào rừng hái củi, thấy cái sọ dừa bên gốc cây to đựng đầy nước. Bà uống nước trong sọ dừa và có mang, sinh ra Sọ Dừa.

- Sọ Dừa sinh ra không chân, không tay, tròn long lốc, cất tiếng nói xin mẹ nuôi mình.

- Sọ Dừa chăn bò, con nào con ấy no căng. Chàng mắc võng đào thổi sáo làm cho bò gặm cỏ.

- Đáp ứng được đồ thách cưới và cô Út đã yêu Sọ Dừa từ trước nên cưới được con gái phú ông một cách nhẹ nhàng.

- Có tài học, đỗ trạng nguyên và làm được quan to.

- Dự kiến trước được những bất ngờ có thể xảy ra khi đi sứ nên đưa cho vợ những vật phòng thân để đối phó với hai chị gái.

Nhận xét của em Nhận xét của em
Sọ Dừa ra đời rất kì lạ, dự báo về một con người khác thường, tiêu biểu cho nhân vật mang lốt của truyện cổ tích. Sọ Dừa tuy hình thù xấu xí nhưng là một chàng trai tài năng và có phẩm chất tốt đẹp.

d) Tổ chức thực hiện

#1: GV giao cho HS các nhiệm vụ như mục Nội dung và yêu cầu HS nộp lại sản phẩm chậm nhất vào buổi tối trước giờ học.

#2: HS thực hiện nhiệm vụ ở nhà. GV theo dõi từ xa, hỏi thăm quá trình làm bài có gì khó khăn để kịp thời hỗ trợ.

#3: HS nộp bài thông qua hệ thống quản lí học tập. GV theo dõi, hỗ trợ những HS gặp khó khăn do vấn đề kĩ thuật.

GV xem xét sản phẩm của HS, phát hiện, chọn ra những bài có kết quả khác nhau và những tình huống cần đưa ra thảo luận trước lớp.

2. Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản Sọ Dừa* (trực tuyến, khoảng 40 phút)**

a) Mục tiêu

: HS hiểu được đặc điểm của truyện cổ tích thông qua xác định được ngôi kể; hiểu và phân tích được sự ra đời kì lạ, tài năng và phẩm chất của Sọ Dừa; yếu tố kì ảo trong câu chuyện.

b) Tổ chức thực hiện

#1: GV giao nhiệm vụ cho HS như mục Nội dung.

#2: Một số HS trình bày về bài làm của mình khi được GV chỉ định. Các HS khác thực hiện nhiệm vụ (ii). GV điều hành phần trình bày, đặt thêm câu hỏi để làm rõ sự giống và khác nhau trong mỗi bài.

#3: – GV nhận xét sơ lược về sự giống nhau và khác nhau trong bài làm của cả lớp; có thể chọn một vài HS báo cáo/ giải thích kết quả bài làm (dựa vào những gì các em đã nộp để chọn HS theo ý đồ); yêu cầu HS thảo luận các nội dung sau đây:

1. Làm thế nào để các em có thể nhận biết được ngôi kể thứ 3 trong truyện cổ tích?

2. Những chi tiết và nhận xét của các bạn về sự ra đời, tài năng và phẩm chất của Sọ Dừa có gì khác nhau? Những chi tiết và nhận xét nào hợp lý? Vì sao?

3. Qua nhân vật Sọ Dừa, em có suy nghĩ gì về việc đánh giá một con người?

#4: GV kết luận:

1/ Ngôi kể của truyện Sọ Dừa là ngôi kể thứ ba. Một số bạn xác định là ngôi kể thứ nhất hoặc thứ hai là chưa chưa chính xác. Để xác định được ngôi kể thứ ba trong truyện cổ tích, chúng ta có thể dựa vào một số dấu hiệu như: người kể chuyện không trực tiếp xưng “tôi”, “ta”, người kể chuyện giấu mình.

2/ GV kết luận: (1) như mục Sản phẩm trong hoạt động 1, (ii) Một số bạn chưa nêu được đầy đủ các chi tiết vì chưa đọc kĩ văn bản, chưa lựa chọn được những chi tiết cốt lõi,…nên chưa đưa ra được nhận xét phù hợp với nhân vật Sọ Dừa. Để có thể đưa ra nhận xét phù hợp với một nhân vật trong truyện cổ tích, chúng ta cần căn cứ vào các chi tiết thể hiện đặc điểm của nhân vật như: hình dáng, cử chỉ, lời nói, hành động.

3/ Khi đánh giá một con người không nên đánh giá qua hình thức bề ngoài mà cần đánh giá qua hành động, phẩm chất của người đó. Các em có thể đưa ra nhiều phương án trả lời khác nhau nhưng câu trả lời cần kết nối với nội dung câu chuyện và lí giải hợp lý với phương án trả lời đó.

b) Nội dung

(i) Chuẩn bị để trình bày về bài làm của mình trước lớp.

(ii) Lắng nghe phần trình bày của các bạn khác, ghi lại những nội dung bạn có kết quả khác với em và tìm nguyên nhân dẫn đến sự khác nhau đó.

c) Sản phẩm

: HS ghi lại được những nội dung mà các bạn khác có kết quả khác với mình, đưa ra nhận định kết quả nào đúng và giải thích tại sao. Ví dụ:

- Ngôi kể của truyện là ngôi kể thứ ba. Tuy nhiên, một số bạn khác lại xác định đó là ngôi kể thứ nhất, thứ hai.

Nguyên nhân: một số bạn có kết quả sai do chưa biết cách xác định được dấu hiệu để nhận biết ngôi kể thứ ba là người kể giấu mình, không xưng “ta”, “tôi”,..

d) Tổ chức thực hiện

#1: GV giao nhiệm vụ cho HS như mục Nội dung.

#2: Một số HS trình bày về bài làm của mình khi được GV chỉ định. Các HS khác thực hiện nhiệm vụ (ii). GV điều hành phần trình bày, đặt thêm câu hỏi để làm rõ sự giống và khác nhau trong mỗi bài.

#3: – GV nhận xét sơ lược về sự giống nhau và khác nhau trong bài làm của cả lớp; có thể chọn một vài HS báo cáo/ giải thích kết quả bài làm (dựa vào những gì các em đã nộp để chọn HS theo ý đồ); yêu cầu HS thảo luận các nội dung sau đây:

1. Làm thế nào để các em có thể nhận biết được ngôi kể thứ 3 trong truyện cổ tích?

2. Những chi tiết và nhận xét của các bạn về sự ra đời, tài năng và phẩm chất của Sọ Dừa có gì khác nhau? Những chi tiết và nhận xét nào hợp lý? Vì sao?

3. Qua nhân vật Sọ Dừa, em có suy nghĩ gì về việc đánh giá một con người?

#4: GV kết luận:

1/ Ngôi kể của truyện Sọ Dừa là ngôi kể thứ ba. Một số bạn xác định là ngôi kể thứ nhất hoặc thứ hai là chưa chưa chính xác. Để xác định được ngôi kể thứ ba trong truyện cổ tích, chúng ta có thể dựa vào một số dấu hiệu như: người kể chuyện không trực tiếp xưng “tôi”, “ta”, người kể chuyện giấu mình.

2/ GV kết luận: (1) như mục Sản phẩm trong hoạt động 1, (ii) Một số bạn chưa nêu được đầy đủ các chi tiết vì chưa đọc kĩ văn bản, chưa lựa chọn được những chi tiết cốt lõi,…nên chưa đưa ra được nhận xét phù hợp với nhân vật Sọ Dừa. Để có thể đưa ra nhận xét phù hợp với một nhân vật trong truyện cổ tích, chúng ta cần căn cứ vào các chi tiết thể hiện đặc điểm của nhân vật như: hình dáng, cử chỉ, lời nói, hành động.

3/ Khi đánh giá một con người không nên đánh giá qua hình thức bề ngoài mà cần đánh giá qua hành động, phẩm chất của người đó. Các em có thể đưa ra nhiều phương án trả lời khác nhau nhưng câu trả lời cần kết nối với nội dung câu chuyện và lí giải hợp lý với phương án trả lời đó.

3. Hoạt động 3: Luyện tập (khoảng 30 phút)

a) Mục tiêu

: HS khái quát được một số đặc điểm của truyện cổ tích, nghệ thuật sử dụng các chi tiết kì ảo, xác định được chủ đề của văn bản Sọ Dừa.

b) Tổ chức thực hiện

#1: Trước tiết học sau, GV giao cho HS các bài tập như mục Nội dung; yêu cầu làm bài tập vào vở và nộp bài thông qua hệ thống quản lí học tập.

#2: HS làm bài tập. GV theo dõi, gợi ý và hỗ trợ, giải đáp thắc mắc nếu có.

#3: - GV yêu cầu một số HS trình bày sản phẩm, các HS góp ý, bổ sung.

- GV nhận xét và kết luận:

1/ GV kết luận như mục Sản phẩm và nhấn mạnh: kì ảo, hoang đường là một trong những yếu tố góp phần chuyển tải nội dung, thông điệp, ý nghĩa, ước mơ của người lao động trong truyện cổ tích. Đây cũng là yếu tố tạo nên sự hấp dẫn của người đọc để tiếp tục theo dõi câu chuyện và là phép màu thần kì để giải quyết các xung đột trong truyện.

2/ GV nhận xét và kết luận: (i) như mục Sản phẩm; (ii) Gv nhấn mạnh việc nhìn nhận đánh giá một con người không thể qua vẻ bề ngoài, mà phải thấy được giá trị đích thực ở bên trong.

3/ HS được hướng dẫn dựa vào đặc điểm của truyện cổ tích để đưa ra câu trả lời. GV gọi 1 HS trả lời, các HS khác bổ sung nếu HS này trả lời chưa chính xác. GV kết luận: (i) như mục sản phẩm; (ii) nhấn mạnh muốn xác định một truyện có phải là truyện cổ tích không, cần em cần phải bám sát vào đặc điểm của truyện cổ tích, từ cốt truyện, nhân vật, chủ đề, yếu tố kì ảo.

b) Nội dung

1. Chỉ ra các yếu tố kì ảo trong truyện Sọ Dừa và vai trò của các yếu tố kì ảo này trong truyện.

2. Chủ đề của truyện Sọ Dừa là gì?

3. Tìm những căn cứ để chứng minh Sọ Dừa là một truyện cổ tích?

c) Sản phẩm

1. Các yếu tố kì ảo: bà mẹ uống nước từ cái sọ dừa bên gốc cây to và có mang, sinh ra Sọ Dừa, *Sọ Dừa sinh ra là một “cục thịt tròn lông lốc” nhưng lại biết nói tiếng người; sau một đêm Sọ Dừa chuẩn bị được tất cả đồ sính lễ, Sọ Dừa từ cục thịt biến thành một chàng trai khôi ngô tuấn tú*; Sọ Dừa đi chăn bò cho phú ông, tuy chàng không có chân có tay nhưng chăn bò rất giỏi; Sọ Dừa biến thành một chàng trai khôi ngô; Vợ Sọ Dừa bị hai cô chị hại đẩy xuống biển, cô lấy dao đâm chết cá và mổ bụng chui ra.

**- Vai trò của c**ác yếu tố kì ảo: thể hiện bản chất tốt đẹp của Sọ Dừa, tạo hứng thú cho người đọc; thể hiện ước mơ, khát vọng của nhân dân về những điều tốt đẹp sẽ đến với người hiền lành, lương thiện.

2. Chủ đề: thể hiện ước mơ về một xã hội công bằng, cái thiện chiến thắng cái ác, đề cao vẻ đẹp bên trong, là giá trị đích thực của con người

3. Sọ Dừa là truyện cổ tích vì: cốt truyện theo trình tự thời gian, xoay quanh cuộc đời của Sọ Dừa – kiểu nhân vật bất hạnh, người mang lốt vật, có các yếu tố kì ảo, bộc lộ mong ước về một xã hội công bằng, tốt đẹp.

d) Tổ chức thực hiện

#1: Trước tiết học sau, GV giao cho HS các bài tập như mục Nội dung; yêu cầu làm bài tập vào vở và nộp bài thông qua hệ thống quản lí học tập.

#2: HS làm bài tập. GV theo dõi, gợi ý và hỗ trợ, giải đáp thắc mắc nếu có.

#3: - GV yêu cầu một số HS trình bày sản phẩm, các HS góp ý, bổ sung.

- GV nhận xét và kết luận:

1/ GV kết luận như mục Sản phẩm và nhấn mạnh: kì ảo, hoang đường là một trong những yếu tố góp phần chuyển tải nội dung, thông điệp, ý nghĩa, ước mơ của người lao động trong truyện cổ tích. Đây cũng là yếu tố tạo nên sự hấp dẫn của người đọc để tiếp tục theo dõi câu chuyện và là phép màu thần kì để giải quyết các xung đột trong truyện.

2/ GV nhận xét và kết luận: (i) như mục Sản phẩm; (ii) Gv nhấn mạnh việc nhìn nhận đánh giá một con người không thể qua vẻ bề ngoài, mà phải thấy được giá trị đích thực ở bên trong.

3/ HS được hướng dẫn dựa vào đặc điểm của truyện cổ tích để đưa ra câu trả lời. GV gọi 1 HS trả lời, các HS khác bổ sung nếu HS này trả lời chưa chính xác. GV kết luận: (i) như mục sản phẩm; (ii) nhấn mạnh muốn xác định một truyện có phải là truyện cổ tích không, cần em cần phải bám sát vào đặc điểm của truyện cổ tích, từ cốt truyện, nhân vật, chủ đề, yếu tố kì ảo.

4. Hoạt động 4: Vận dụng (khoảng 5 phút giao nhiệm vụ, thực hiện ở nhà)

a) Mục tiêu

: HS vận dụng được kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết nhiệm vụ thực tiễn.

b) Tổ chức thực hiện

#1: GV giao nhiệm vụ cho HS như mục Nội dung và yêu cầu nghiêm túc thực hiện.

#2: HS thực hiện nhiệm vụ ở nhà.

#3: GV yêu cầu HS nộp bài qua hệ thống quản lí học tập; GV nhận xét vào bài làm.

GV trả bài, chọn một số bài làm tốt của HS để giới thiệu trước lớp vào thời điểm thích hợp.

b) Nội dung

*: Nhiệm vụ về nhà: ***GV cho HS chọn 1 trong 2 nhiệm vụ về nhà:**

1/ Liên hệ với truyện Sọ Dừa, em có suy nghĩ gì về cách nhìn nhận, đánh giá con người hiện nay? Hãy trình bày suy nghĩ của em trong khoảng 5-7 câu.

2/ Sưu tầm một câu chuyện về nhân vật trong đời thực hiện nay có hình dạng xấu xí, khiếm khuyết nhưng lại nhiều tài năng, biết vượt qua số phận và có phẩm chất tốt đẹp như Sọ Dừa và cho biết ý nghĩa của câu chuyện đó.

c) Sản phẩm

: Bài làm của HS về 1 trong 2 nhiệm vụ ở mục Nội dung.

d) Tổ chức thực hiện

#1: GV giao nhiệm vụ cho HS như mục Nội dung và yêu cầu nghiêm túc thực hiện.

#2: HS thực hiện nhiệm vụ ở nhà.

#3: GV yêu cầu HS nộp bài qua hệ thống quản lí học tập; GV nhận xét vào bài làm.

GV trả bài, chọn một số bài làm tốt của HS để giới thiệu trước lớp vào thời điểm thích hợp.