Trường: ......................

Tổ/ nhóm: ......................

Họ và tên giáo viên: Dạy học trực tuyến

Điện thoại: 0962095686

Email:

BÀI 12. NÚI LỬA VÀ ĐỘNG ĐẤT

(Thời gian thực hiện: 01 tiết)

I. Mục tiêu

YCCĐ trong Chương trình GDPT 2018: Trình bày được hiện tượng động đất, núi lửa và nêu được nguyên nhân của hiện tượng này; Biết tìm kiếm thông tin về các thảm hoạ thiên nhiên do động đất và núi lửa gây ra.

1. Về kiến thức: Khái niệm núi lửa; nguyên nhân của núi lửa; cấu tạo của núi lửa; hậu quả của núi lửa; Khái niệm động đất; nguyên nhân của động đất; hậu quả của động đất; ứng phó khi xảy ra núi lửa và động đất; thông tin về các thảm họa thiên nhiên do núi lửa và động đất gây ra.

2. Về năng lực:

- Trình bày được khái niệm, cấu tạo của núi lửa;

- Trình bày được được khái niệm động đất;

- Nêu được nguyên nhân của hiện tượng núi lửa và động đất;

- Trình bày được các hậu quả của núi lửa và động đất;

- Biết cách ứng phó khi xảy ra động đất;

- Tìm kiếm được thông tin về các thảm họa thiên nhiên do núi lửa và động đất gây ra.

3. Về phẩm chất: HS biết tuyên truyền cho mọi người về biện pháp ứng phó khi xảy ra động đất, núi lửa; thể hiện thái độ sẵn sàng giúp đỡ những người xung quanh có biện pháp ứng phó phù hợp khi xảy ra các tai biến thiên nhiên này.

II. Thiết bị dạy học và học liệu

- SGK Lịch sử và Địa lí 6 (Kết nối tri thức với cuộc sống);

- Tranh về sơ đồ cấu tạo núi lửa;

- Sơ đồ giải thích về sự hoạt động núi lửa do va chạm các mảng kiến tạo;

- Một số hình ảnh về núi lửa, động đất và hậu quả do núi lửa, động đất gây ra.

- Phiếu thảo luận nhóm về hậu quả của núi lửa và động đất;

- Bảng kiểm đánh giá kết quả thảo luận nhóm về hậu quả của núi lửa và động đất.

III. Tiến trình dạy học

1. Hoạt động 1: Mở đầu (khoảng 5 phút)

a) Mục tiêu

: Huy động hiểu biết của HS về hiện tượng động đất, núi lửa, tạo hứng thú cho HS về chủ đề bài học; HS bước đầu nhận biết được hiện tượng núi lửa và động đất.

b) Tổ chức thực hiện

#1: GV giao nhiệm vụ cho HS như mục Nội dung.

#2: HS thực hiện nhiệm vụ.

#3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ: GV chọn một số HS đứng tại chỗ quan sát tranh và nhận diện hiện tượng được đề cập cho đến khi chính xác. GV lần lượt gọi một số HS đứng tại chỗ nêu những điều đã biết, muốn biết về hiện tượng núi lửa, động đất (yêu cầu không trùng lặp với bạ trước đó), ghi lại trên bảng và gọi một số HS khác bổ sung (nếu có). GV đưa ra nhận xét dựa trên số lượng, mức độ hiểu biết của HS đưa ra.

#4: GV kết luận: (i) núi lửa và động đất là hai dạng thiên tai gây ra nhiều thảm họa kinh hoàng trong lịch sử nhân loại. (ii) Vậy động đất, núi lửa là gì? Nguyên nhân và các thảm họa thiên nhiên do các hiện tượng này gây ra là gì? Để trả lời những câu hỏi này và cả những điều các em muốn biết, chúng ta tìm hiểu chủ đề “Núi lửa và động đất”.

b) Nội dung

1. Các hình ảnh trên đề cập đến hiện tượng tự nhiên nào?

2. Nêu điều em đã biết và muốn biết về các hiện tượng đó.

c) Sản phẩm

1. Bước đầu nhận biết được các hiện tượng núi lửa, động đất.

2. Một số điều HS đã biết về động đất (sập nhà cửa, gây rung đất…) và núi lửa (phun trào mac-ma, gây nguy hiểm…); Một số điều HS muốn biết về động đất (nguyên nhân, hậu quả…) và núi lửa (nguyên nhân, hậu quả, các loại núi lửa…)

d) Tổ chức thực hiện

#1: GV giao nhiệm vụ cho HS như mục Nội dung.

#2: HS thực hiện nhiệm vụ.

#3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ: GV chọn một số HS đứng tại chỗ quan sát tranh và nhận diện hiện tượng được đề cập cho đến khi chính xác. GV lần lượt gọi một số HS đứng tại chỗ nêu những điều đã biết, muốn biết về hiện tượng núi lửa, động đất (yêu cầu không trùng lặp với bạ trước đó), ghi lại trên bảng và gọi một số HS khác bổ sung (nếu có). GV đưa ra nhận xét dựa trên số lượng, mức độ hiểu biết của HS đưa ra.

#4: GV kết luận: (i) núi lửa và động đất là hai dạng thiên tai gây ra nhiều thảm họa kinh hoàng trong lịch sử nhân loại. (ii) Vậy động đất, núi lửa là gì? Nguyên nhân và các thảm họa thiên nhiên do các hiện tượng này gây ra là gì? Để trả lời những câu hỏi này và cả những điều các em muốn biết, chúng ta tìm hiểu chủ đề “Núi lửa và động đất”.

2. Hoạt động 2: Tìm hiểu về hiện tượng núi lửa, động đất (25 phút)

a) Mục tiêu

: HS trình bày được khái niệm, cấu tạo của núi lửa; trình bày được khái niệm động đất, khái niệm động đất; nêu được nguyên nhân của hiện tượng núi lửa và động đất; trình bày được các hậu quả của núi lửa và động đất

b) Tổ chức thực hiện

#1: GV chia lớp thành các nhóm (4-6 HS), yêu cầu các nhóm HS thực hiện các nhiệm vụ như mục Nội dung.

#2: HS thực hiện nhiệm vụ.

#3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ :

1. GV chọn HS đại diện một nhóm lên bảng trình bày khái niệm và nguyên nhân của núi lửa dựa vào sơ đồ; GV chọn HS đại diện một nhóm khác đứng tại chỗ trình bày khái niệm và nguyên nhân của động đất. GV ghi lên bảng kết quả chính, khuyến khích các HS khác và các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

2. GV chọn đại diện 1 nhóm chẵn lên bảng trình bày hậu quả của núi lửa, trước đó GV phát bảng kiểm và hướng dẫn cho các nhóm khác đánh giá phần trình bày của nhóm được chọn. GV cho các nhóm nhận xét, đánh giá dựa vào phiếu (kèm theo ở phụ lục). GV thực hiện tương tự đối với các nhóm làm về hậu quả của động đất. GV đặt thêm các câu hỏi cho HS: Tại sao núi lửa nguy hiểm như vậy nhưng khu vực xung quay núi lửa vẫn có dân cư sinh sống?, làm sao để đo được độ mạnh của một trận động đất?.

#4: GV kết luận: GV nhận xét về kết quả thảo luận của các nhóm, chốt lại như mục sản phẩm. GV nhấn mạnh sự nguy hiểm và những hậu quả động đất, từ đó việc có các biện pháp ứng phó phù hợp khi xảy ra động đất là rất cần thiết, chuyển sang Hoạt động 3.

b) Nội dung

:

1. Đọc nội dung về núi lửa và động đất trong SGK, kết hợp quan sát sơ đồ giải thích về sự hoạt động núi lửa do va chạm các mảng kiến tạo để trả lời các câu hỏi: Núi lửa là gì? Núi lửa có những bộ phận nào? Động đất là gì? Nguyên nhân nào gây ra hiện tượng núi lửa và động đất?

2. Đọc nội dung về núi lửa và động đất trong SGK, quan sát các hình ảnh về các yếu tố nguy hiểm của núi lửa (nhóm chẵn), động đất (nhóm lẽ) để xác định hậu quả của các hiện tượng này.

c) Sản phẩm

:

1. Kết quả của HS về khái niệm, nguyên nhân của động đất, núi lửa được viết vào vở:

- Núi lửa là hiện tượng các dòng mac-ma theo các khe nứt của vỏ Trái Đất phun trào lên bề mặt đất. Cấu tạo của núi lửa gồm các bộ phận chính: Núi lửa có các bộ phận chính: Lò mac-ma, miệng núi lửa, miệng phụ, ống phun, dung nham, tro bụi. Nguyên nhân của núi lửa là do sự dịch chuyển của các mảng kiến tạo.

- Động đất là sự rung chuyển đột ngột, mạnh mẽ của vỏ Trái Đất. Nguyên nhân động đất chủ yếu do núi lửa, sự dịch chuyển các mảng kiến tạo, sự đứt gãy trong vỏ Trái Đất.

2. Kết quả thảo luận của HS được thể hiện trên phiếu thảo luận của nhóm:

- Dung nham núi lửa có thể thiêu cháy và chôn vùi mọi thứ trên đường đi của nó; tro bụi núi lửa kết hợp mưa có thể gây ra lũ quét, lũ bùn, lở đá núi, vùi lấp các thành thị, làng mạc, gây thiệt hại về người và tài sản, gây ra các vấn đề về môi trường; cản trở giao thông (đặc biệt là giao thông hàng không)…

- Động đất tùy theo mức độ có thể gây thiệt hại từ nhỏ đến rất lớn. Động đất có thể gây ra rung lắc, sóng thần, trượt lở đất, gây hóa lỏng đất, nâng hạ bề mặt đất, những yếu tố này có thể gây gây thiệt hại lớn về người và tài sản và môi trường.

d) Tổ chức thực hiện

#1: GV chia lớp thành các nhóm (4-6 HS), yêu cầu các nhóm HS thực hiện các nhiệm vụ như mục Nội dung.

#2: HS thực hiện nhiệm vụ.

#3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ :

1. GV chọn HS đại diện một nhóm lên bảng trình bày khái niệm và nguyên nhân của núi lửa dựa vào sơ đồ; GV chọn HS đại diện một nhóm khác đứng tại chỗ trình bày khái niệm và nguyên nhân của động đất. GV ghi lên bảng kết quả chính, khuyến khích các HS khác và các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

2. GV chọn đại diện 1 nhóm chẵn lên bảng trình bày hậu quả của núi lửa, trước đó GV phát bảng kiểm và hướng dẫn cho các nhóm khác đánh giá phần trình bày của nhóm được chọn. GV cho các nhóm nhận xét, đánh giá dựa vào phiếu (kèm theo ở phụ lục). GV thực hiện tương tự đối với các nhóm làm về hậu quả của động đất. GV đặt thêm các câu hỏi cho HS: Tại sao núi lửa nguy hiểm như vậy nhưng khu vực xung quay núi lửa vẫn có dân cư sinh sống?, làm sao để đo được độ mạnh của một trận động đất?.

#4: GV kết luận: GV nhận xét về kết quả thảo luận của các nhóm, chốt lại như mục sản phẩm. GV nhấn mạnh sự nguy hiểm và những hậu quả động đất, từ đó việc có các biện pháp ứng phó phù hợp khi xảy ra động đất là rất cần thiết, chuyển sang Hoạt động 3.

3. Hoạt động 3: Luyện tập (10 phút)

a) Mục tiêu

: HS biết cách ứng phó khi có động đất xảy ra; biết tuyên truyền cho mọi người về biện pháp ứng phó khi xảy ra động đất; thể hiện thái độ sẵn sàng giúp đỡ những người xung quanh có biện pháp ứng phó phù hợp khi xảy ra tai biến thiên nhiên này.

b) Tổ chức thực hiện

#1: GV giữ nguyên nhóm ở hoạt động 2, yêu cầu HS giải quyết các tình huống như mục Nội dung.

#2: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ: GV chọn mỗi tình huống một HS đại diện các nhóm trình bày phương án xử lí, các nhóm hoặc HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có). GV đặt thêm tình huống: Nếu trong các trường hợp trên, có những người xung quanh không biết cách xử lí như vậy em sẽ làm gì? Các em có sẵn sàng giúp đỡ họ không?

#3: GV nhận xét về tính hợp lí của các phương án xử lí tình huống của HS đưa ra, chốt lại một số cách xử lí phù hợp như mục sản phẩm. Dặn dò thêm HS về nhà truyền tải những cách xử lí trong các tình huống này cho những người trong gia đình.

b) Nội dung

: Em sẽ xử lí như thế nào nếu xảy ra động đất trong các tình huống sau: (1) Đang ngồi học trong lớp; (2) Đang đi ngoài đường; (3) Đang ở trong tầng cao của khách sạn?

c) Sản phẩm

: Hành động ứng xử của HS phù hợp với các trường hợp: (1) Di chuyển nhanh ra các chỗ trống an toàn bên ngoài lớp, hoặc chui xuống gầm bàn, hai tay ôm đầu; (2) Tìm nơi trống trãi, tránh xa các tòa nhà cao tầng, các công trình có nguy cơ bị sập; (3) Nhanh chóng di chuyển ra ngoài, không di chuyển bằng thang máy nếu kịp; hoặc ẩn nấp dưới các vật an toàn như bàn ghế, giường, hai tay ôm đầu.

d) Tổ chức thực hiện

#1: GV giữ nguyên nhóm ở hoạt động 2, yêu cầu HS giải quyết các tình huống như mục Nội dung.

#2: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ: GV chọn mỗi tình huống một HS đại diện các nhóm trình bày phương án xử lí, các nhóm hoặc HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có). GV đặt thêm tình huống: Nếu trong các trường hợp trên, có những người xung quanh không biết cách xử lí như vậy em sẽ làm gì? Các em có sẵn sàng giúp đỡ họ không?

#3: GV nhận xét về tính hợp lí của các phương án xử lí tình huống của HS đưa ra, chốt lại một số cách xử lí phù hợp như mục sản phẩm. Dặn dò thêm HS về nhà truyền tải những cách xử lí trong các tình huống này cho những người trong gia đình.

4. Hoạt động 4: Vận dụng (khoảng 5 phút)

a) Mục tiêu

: HS biết cách tìm kiếm các thông tin về các thảm họa thiên nhiên do động đất và núi lửa gây ra.

b) Tổ chức thực hiện

#1: GV giữ nguyên nhóm đã chia ở hoạt động 2, hướng dẫn HS cách tìm kiếm thông tin về các thảm hoạ thiên nhiên do núi lửa và động đất gây ra và giao nhiệm vụ cho HS như mục Nội dung.

#2: HS làm việc độc lập ở nhà để tìm kiếm thông tin và viết đoạn tin ngắn theo yêu cầu.

#3: Đầu buổi học kế tiếp, GV kiểm tra sản phẩm của HS, chọn một đoạn tin về động đất, một đoạn tin về núi lửa tốt cho HS chia sẻ trước lớp. GV nhận xét kết quả thực hiện nhiệm vụ của HS. Có thể lấy điểm đánh giá thường xuyên đối với những bài viết tốt.

Phụ lục

Phiếu đánh giá nội dung: Các yếu tố nguy hiểm của một ngọn núi lửa

Nhóm:…………Đánh giá nhóm:

   
Khả năng gây hại/tàn phá Không
Hơi nước kết tụ lại khi núi lửa phun có thể dẫn tới mưa lớn gây lũ lụt    
Tro bụi của núi lửa sẽ làm cản trở tầm nhìn, ảnh hưởng đến giao thông    
Tro bụi núi lửa ảnh hưởng đến hệ hô hấp của con người, các loài động vật    
Tro bụi núi lửa phun trào sẽ gây ô nhiễm môi trường và nguồn nước    
Núi lửa phun có thể làm cháy rừng và gây ra xói mòn đất, lở đất…    
Gây thiệt hại về tài sản, tính mạng đối với vùng dân cư gần đó.    
Nhận xét chung:    

Phiếu đánh giá nội dung: Các yếu tố nguy hiểm của một trận động đất

Nhóm:…………Đánh giá nhóm:

   
Khả năng gây hại/tàn phá Không
Động đất làm rung lắc bề mặt Trái Đất có thể phá hủy nhà cửa, công trình khác    
Động đất có thể gây ra sóng thần với sức tàn phá khủng khiếp    
Động đất có thể gây trượt lở đất vùi dập, phá hủy nhiều thứ trên đường đi của nó.    
Mặt đất bị nâng lên hạ xuống dẫn đến phá hủy tài sản, gây hại cho con người    
Động đất cũng có thể dẫn đến hóa lỏng đất, có thể gây ảnh hưởng đến công trình, nhà cửa và tài sản trên khu vực đó.    
Nhận xét chung:    

b) Nội dung

:Tìm kiếm thông tin và viết một đoạn tin ngắn (không quá 200 từ) trên giấy A4 về thảm họa do một ngọn núi lửa (các HS thuộc nhóm lẽ) hoặc một trận động đất (các HS thuộc nhóm chẵn) trên thế giới gây ra thể hiện được vị trí, thời gian, đặc điểm, các ảnh hưởng; đáp ứng tiêu chí về độ dài do GV quy định, các thông tin được trích dẫn rõ ràng để nộp lại cho GV vào buổi học tiếp theo.

c) Sản phẩm

: Đoạn tin ngắn được trình bày trên giấy A4 theo các yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện

#1: GV giữ nguyên nhóm đã chia ở hoạt động 2, hướng dẫn HS cách tìm kiếm thông tin về các thảm hoạ thiên nhiên do núi lửa và động đất gây ra và giao nhiệm vụ cho HS như mục Nội dung.

#2: HS làm việc độc lập ở nhà để tìm kiếm thông tin và viết đoạn tin ngắn theo yêu cầu.

#3: Đầu buổi học kế tiếp, GV kiểm tra sản phẩm của HS, chọn một đoạn tin về động đất, một đoạn tin về núi lửa tốt cho HS chia sẻ trước lớp. GV nhận xét kết quả thực hiện nhiệm vụ của HS. Có thể lấy điểm đánh giá thường xuyên đối với những bài viết tốt.

Phụ lục

Phiếu đánh giá nội dung: Các yếu tố nguy hiểm của một ngọn núi lửa

Nhóm:…………Đánh giá nhóm:

   
Khả năng gây hại/tàn phá Không
Hơi nước kết tụ lại khi núi lửa phun có thể dẫn tới mưa lớn gây lũ lụt    
Tro bụi của núi lửa sẽ làm cản trở tầm nhìn, ảnh hưởng đến giao thông    
Tro bụi núi lửa ảnh hưởng đến hệ hô hấp của con người, các loài động vật    
Tro bụi núi lửa phun trào sẽ gây ô nhiễm môi trường và nguồn nước    
Núi lửa phun có thể làm cháy rừng và gây ra xói mòn đất, lở đất…    
Gây thiệt hại về tài sản, tính mạng đối với vùng dân cư gần đó.    
Nhận xét chung:    

Phiếu đánh giá nội dung: Các yếu tố nguy hiểm của một trận động đất

Nhóm:…………Đánh giá nhóm:

   
Khả năng gây hại/tàn phá Không
Động đất làm rung lắc bề mặt Trái Đất có thể phá hủy nhà cửa, công trình khác    
Động đất có thể gây ra sóng thần với sức tàn phá khủng khiếp    
Động đất có thể gây trượt lở đất vùi dập, phá hủy nhiều thứ trên đường đi của nó.    
Mặt đất bị nâng lên hạ xuống dẫn đến phá hủy tài sản, gây hại cho con người    
Động đất cũng có thể dẫn đến hóa lỏng đất, có thể gây ảnh hưởng đến công trình, nhà cửa và tài sản trên khu vực đó.    
Nhận xét chung: